Opgroeien in een Kansrijke Omgeving (OKO), leertraject vrije tijd - Trimbos-instituut

Opgroeien in een Kansrijke Omgeving (OKO) is een Nederlandse preventieaanpak, ontwikkeld door het Trimbos-instituut, gebaseerd op het IJslandse preventiemodel. Met OKO werken gemeenten nauw samen met lokale partners om op basis van cijfers over lokale jeugd te werken aan een positieve leefomgeving. Deze omgeving draagt bij aan gezonde en gelukkige jongeren en aan het voorkomen dat zij roken, alcohol of drugs gebruiken. Het Trimbos-instituut ondersteunt gemeenten bij de implementatie van OKO.

Domein Vrije Tijd

Het domein vrije tijd is een van de vier leefomgevingen waar men zich met OKO op richt (school, het gezin, vrienden en vrije tijd). Deelname aan georganiseerde vrijetijdsbesteding is een beschermende factor (mits wordt voldaan aan enkele randvoorwaarden) voor middelengebruik en mentaal welbevinden. Gemeenten willen dan ook graag aan de slag met het opzetten van een continu georganiseerd vrijetijdsaanbod voor alle jongeren in de gemeente.

In Nederland is er geen voorbeeld van een evidence-based of kansrijke aanpak die het organiseren van losse vrijetijdsactiviteiten overstijgt en gericht is op de vraag hoe we een duurzaam vrijetijdsaanbod neerzetten waarmee we alle jongeren in de gemeente bereiken.

Gemeenten zijn daarom nog zoekende naar hoe zij het vrijetijdsaanbod kunnen vormgeven. Het Trimbos-instituut heeft iresearch de opdracht verleend om twee OKO-gemeenten te begeleiden bij de inventarisatie en implementatie van een geschikte aanpak voor georganiseerde vrijetijdsbesteding. Het doel was om samen met deze twee gemeenten tot een kansrijke aanpak voor het structureel aanbieden van vrijetijdsactiviteiten te komen, dat ook door andere gemeenten ingezet kan worden.

In de periode 2022 tot medio 2024 hebben wij met gemeente Texel en gemeente Hardenberg een leertraject doorlopen.

Werkzaamheden

Wij hanteerden voor deze leertrajecten een gefaseerde aanpak. Door middel van gesprekken en deskresearch brachten wij in kaart op welke manier het domein Vrije Tijd was vormgegeven in beide gemeenten. Ook deden wij deskresearch naar geschikte overstijgende aanpakken voor het organiseren van vrijetijdsbesteding zoals een activiteitenpas of platform waarop activiteiten worden aangeboden. De bevorderende en belemmerende factoren pasten we toe in de beide leertrajecten.

In beide gemeenten zijn we samen met het OKO-kernteam of de werkgroep Vrije Tijd in gesprek gegaan over de inzet op het domein Vrije Tijd tussen 2018 en 2022. We verdiepten ons in de lokale context van de twee gemeenten en specificeerden ons plan van aanpak zodat deze aansloot bij beide afzonderlijke gemeenten.

Op meerdere momenten in dit traject zijn we in gesprek gegaan met jongeren over hun wensen en behoeften, ervaringen en om hun input mee te nemen in de gekozen aanpakken. In gemeente Texel werd gekozen voor een vrijetijdsapp. In gemeente Hardenberg voor een buitenschools aanbod.

Op basis van deze leertrajecten ontwikkelden we een infographic en handreiking om OKO-gemeenten te ondersteunen bij het neerzetten van structureel vrijetijdsaanbod voor jongeren. In de handreiking zijn kennis, ervaringen en tips gebundeld in de gemeenten Texel en Hardenberg zijn opgedaan. De infographic en handreiking zijn beschikbaar via het OKO-platform.

Marije Stoelinga

Vragen? Neem contact met mij op.